. - Cumhuriyetin Kuruluşu ve Getirdikleri :
. Cumhuriyet, bir devletin yönetim biçimidir ve "egemenliğin
kayıtsız şartsız millette" olduğu bir sistemdir.
. Türkiye Cumhuriyeti, 29 Ekim 1923'te, uzun
süren bir mücadele ve dönüşüm sürecinin sonunda ilan edilmiştir.
A - Cumhuriyetin Kuruluşuna Giden Yol
·
Osmanlı
İmparatorluğu'nun Çöküşü:
Birinci Dünya Savaşı'nda yenilen Osmanlı İmparatorluğu, Mondros Ateşkes
Antlaşması ile parçalanma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır.
·
Milli
Mücadele: Mustafa
Kemal Atatürk önderliğinde başlatılan Milli Mücadele ile işgal altındaki
topraklar kurtarılmış ve bağımsızlık mücadelesi verilmiştir.
·
Lozan
Barış Antlaşması:
Milli Mücadele'nin zaferle sonuçlanmasıyla imzalanan Lozan Barış Antlaşması ile
Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslararası alanda tanınması sağlanmıştır.
·
Cumhuriyetin
İlanı: Büyük Millet
Meclisi'nde alınan kararla 29 Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti ilan edilmiştir.
B - Cumhuriyetin Getirdiği Değişiklikler
. Cumhuriyetin ilanıyla Türkiye'de köklü
değişimler yaşanmıştır.
. Bu değişimler, toplumun her alanını etkilemiş
ve modern bir devlet yapısının kurulmasına zemin hazırlamıştır.
·
Laiklik: Devlet işleri ile din işlerinin
birbirinden ayrılması, din ve vicdan özgürlüğünün güvence altına alınması.
·
Cumhuriyetçilik: Egemenliğin kayıtsız şartsız millette
olduğu ve halkın seçtiği temsilciler aracılığıyla yönetildiği bir sistem.
·
Milliyetçilik: Türk milletinin birlik ve
beraberliğinin sağlanması, milli bilincin güçlendirilmesi.
·
Devletçilik: Devletin, ekonomik kalkınmada öncü
rol oynaması ve stratejik sektörlerde etkin olması.
·
Halkçılık: Tüm vatandaşların eşit haklara sahip
olması ve toplumun her kesiminin gelişimi için çalışılması.
C - Bu temel ilkeler doğrultusunda
yapılan reformlarla;
·
Medeni
Kanun: Batılı hukuk
sistemine geçiş yapılmıştır.
·
Türk
alfabesi: Arap
alfabesinden Latin alfabesine geçiş yapılmıştır.
·
Kadın
hakları: Kadınlara
seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır.
·
Eğitim
sistemi: Batılı
eğitim sistemine uygun bir "eğitim sistemi" oluşturulmuştur. Eğitimde
BİRLİK kabul edilmiştir.
·
Sanayileşme: Ülke ekonomisinin sanayileşmesi
hedeflenmiştir.
- Cumhuriyetin
İlanının Türkiye'deki Etkileri
. Cumhuriyetin ilanı, Türkiye'de köklü
değişimlere yol açmış, modern bir "devlet ve toplum" inşasının
temelini atmıştır.
. Bu değişimler, toplumun her alanında
hissedilmiş ve Türkiye'nin tarihsel gelişiminde önemli bir dönüm noktası
olmuştur.
A
- Siyasi Alan:
·
Egemenliğin
Millet Elde Toplanması:
Devletin yönetimi, halkın seçtiği temsilcilere bırakılmıştır. Demokratik bir
yönetim sistemi kurulmuştur.
·
Çok
Partili Sistemin Temeli:
Cumhuriyetin ilk yıllarında tek partili bir sistem olmasına rağmen, çok partili
sisteme geçişin temelleri atılmıştır.
·
Laiklik
İlkesi: "Din
ve devlet işlerinin ayrılması"yla, farklı inançlara sahip insanların "eşit
haklara" sahip olduğu bir toplum oluşturulmuştur.
B
- Sosyal Alan:
·
Kadın
Haklarının Genişlemesi:
Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmış, eğitimde eşitlik sağlanmıştır.
·
Eğitimde
Devrim: Batılı
eğitim sistemine geçişle, okuryazarlık oranı artırılmış, "bilimsel"
düşünceye önem verilmiştir.
·
Kültürel
Değişim: Batılı
kültürel değerlerin benimsenmesiyle, toplumda "modernleşme" süreci
hızlanmıştır.
·
Kıyafet
ve Hayat Tarzında Değişim:
Batılı kıyafetler yaygınlaşmış, yaşam tarzında büyük dönüşümler yaşanmıştır.
C
- Ekonomik Alan:
·
Sanayileşme
Hamlesi: Tarım
ekonomisinden sanayi ekonomisine geçiş hedeflenerek, ekonomik kalkınma için
büyük yatırımlar yapılmıştır. Milli ekonomiye geçiş sağlanmıştır.
·
Devletçilik
İlkesi: Devletin
ekonomide aktif rol oynamasıyla, "stratejik sektörlerde" önemli
adımlar atılmıştır.
·
Altyapı
Yatırımları:
Ulaşım, iletişim gibi alanlarda büyük yatırımlar yapılarak ülkenin
modernleşmesi hedeflenmiştir.
Ç - Kültürel ve
Sosyal Alan:
·
Türk
Dili ve Tarihine Önem Verilmesi:
Türk dili ve tarihiyle ilgili çalışmalar yapılmış, ulusal birlik ve beraberlik
duygusu güçlendirilmiştir.
·
Yeni
Bir Kimlik Oluşumu:
Batılı değerlerle "Türk kültürünün" sentezlenmesiyle, yeni bir "Türk
kimliği, "yurttaşlık" oluşturulmaya çalışılmıştır.
D - Cumhuriyetin
İlanının Uzun Vadeli Etkileri:
·
Modern
Bir Devlet Yapısı:
Türkiye, Cumhuriyet ile birlikte "modern bir devlet" yapısına
kavuşmuştur.
·
Bölgesel
Bir Güç:
Türkiye, bölgesinde önemli bir "güç" haline gelmiştir.
·
Uluslararası
Dünyada Yer Alma:
Türkiye, cumhuriyet sayesinde "uluslar arası" dünyada söz sahibi bir
ülke konumuna yükselmiştir.
E - Sonuç
. Cumhuriyetin ilanı, Türkiye'nin tarihinde bir
dönüm noktası olmuş ve ülkenin "çağdaşlaşma" sürecinde büyük öneme
sahip bir adım olmuştur.
. Bu süreçte yaşanan değişimler, Türkiye'yi
bugün olduğu noktaya getirmiştir.
. Cumhuriyet, Türkiye'nin "modernleşme ve
çağdaşlaşma" sürecinde önemli bir dönüm noktası olmuştur.
. Batılı devletlerle "eşit haklara"
sahip, "bağımsız ve demokratik" bir ülke olma yolunda atılan ilk
adımlar, Cumhuriyet ile birlikte atılmıştır.
. Ancak Cumhuriyet, "sürekli gelişen"
ve "değişen" bir kavramdır.
. Bugün de Türkiye Cumhuriyeti, bu "temel
ilkeler" doğrultusunda "geleceğe doğru" emin adımlarla ilerlemek
istemektedir.
. "Türkiye Cumhuriyeti Devleti" ve
toplumsal birlik, beraberlik ile bir güç oluşturmak, kalkınan bir "çağdaş
devlet" olabilmek için bugün de yine Mustafa Kemal Atatürk'ün gösterdiği
hedeflere doğru, onun yolunda ilerlememiz kesinlikle gereklidir.
. Araştırmalar ve yazı: Öğretmen Gönen ÇIBIKCI, 28.10.2024, MŞ.
*******************************************************************************************************